Trong những ngày Tháng 8 lịch sử, cả dân tộc Việt Nam đều có chung cảm xúc hân hoan, tự hào về những dấu mốc lịch sử chói lọi của dân tộc. Và Quảng Ninh càng thêm tự hào khi là một trong những vùng đất đã góp công vào chiến thắng trận đầu vang dội ngày 5/8/1964. Chiến thắng mang tầm vóc thời đại ấy được làm nên bởi tinh thần, sức mạnh đoàn kết của toàn quân và dân ta khi đánh thắng lực lượng không quân, hải quân vào loại hiện đại bậc nhất của Mỹ. Và đó còn là chiến thắng của ý chí quyết tâm dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng, là biểu tượng của bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam.

Dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng

Năm 1964, với ý đồ thực hiện chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân ra miền Bắc, đế quốc Mỹ tạo ra “Sự kiện Vịnh Bắc Bộ” để lấy cớ tấn công phá hoại miền Bắc, nhằm ngăn chặn ta chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam. Ngày 2/8/1964, tàu khu trục Ma đốc của Mỹ ngang nhiên vào sát bờ biển miền Bắc để trinh sát và khiêu khích các lực lượng của ta. Đây là những hành động nằm trong mưu đồ tạo cớ mở rộng chiến tranh phá hoại, ngăn cản sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc cho cách mạng miền Nam.

Ngày 5/8/1964, Đế quốc Mỹ đã sử dụng lực lượng của hai biên đội tàu sân bay, gồm 40 máy bay cánh quạt và phản lực hiện đại bất ngờ mở cuộc tấn công bằng không quân và hải quân quy mô lớn đầu tiên vào miền Bắc mang tên gọi “Mũi tên xuyên”, đánh vào các mục tiêu kinh tế và hầu hết căn cứ kho tàng, nơi trú đậu của tàu hải quân ta suốt chiều dài ven biển từ  sông Gianh (Quảng Bình), Bến Thủy (Nghệ An), Lạch Trường (Thanh Hóa), Hòn Gai (Quảng Ninh).

Bộ đội Hải quân nhân dân Việt Nam đánh trả máy bay Mỹ ngày 5/8/1964. (Ảnh tư liệu)

Mặc dù so sánh tương quan về trang bị vũ khí, tàu thuyền của quân ta còn hạn chế rất nhiều so với địch, song trước tinh thần chiến đấu kiên cường và quả cảm của lực lượng phòng không và hải quân ta, đế quốc Mỹ đã nếm một thất bại vô cùng to lớn và bất ngờ. Cuộc tập kích bằng đường không của đế quốc Mỹ vào một số địa phương ven biển miền Bắc đã bị quân ta trừng trị đích đáng. Cùng với sự hỗ trợ kịp thời của cấp ủy, chính quyền, nhân dân các địa phương ven biển, sự phối hợp, chi viện chiến đấu của đơn vị phòng không, hải quân Việt Nam đã bắn rơi 8 máy bay phản lực hiện đại, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống giặc lái Trung úy E.Alvarez. Không quân và hải quân Mỹ bị thất bại nặng nề buộc phải rút khỏi vùng biển miền Bắc.

55 năm đã trôi qua, song ký ức về trận đầu thử lửa ấy vẫn mãi vẹn nguyên trong tâm trí những cựu chiến binh được trực tiếp tham gia trận chiến đấu và luôn được kể lại, truyền cảm hứng, tạo động lực cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, nguyên là binh nhất Tiểu đoàn 200, Quân chủng Hải quân, bồi hồi kể lại: Khoảng hơn 2 giờ chiều ngày 5/8, một tốp máy bay của Mỹ từ các phía lao vào ném bom, bắn tấn công các tàu của hải quân ta đang neo đậu ở Cửa Lục. Khi ấy các tàu nhanh chóng vừa chiến đấu vừa cơ động ra vịnh Hạ Long để lợi dụng sự che chắn của các núi đá làm mất tác dụng đánh phá của địch. Ngay trong đêm ấy, sau khi máy bay địch bị bắn rơi, tàu của chúng tôi trở về cảng chuẩn bị đồ đạc, lương thực cho tàu sơ tán đảm bảo an toàn. Vinh dự được Thủ tướng Phạm Văn Đồng xuống tàu chúc mừng chiến thắng và động viên anh em cán bộ, chiến sĩ, chúng tôi càng được tiếp thêm động lực, niềm tin, sẵn sàng chiến đấu với quân địch trong những trận chiến tiếp theo.

Động lực cho hôm nay

Chiến thắng trận đầu của Hải quân Việt Nam có ý nghĩa vô cùng quan trọng, tạo niềm tin và động viên khí thế tiến công của quân và dân miền Bắc đánh bại cuộc leo thang của Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, góp phần làm nên những chiến công liên tiếp của quân và dân hai miền Nam - Bắc trong cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta.

Cao tốc Hạ Long - Vân Đồn có chiều dài gần 60km với tổng vốn đầu tư hơn 12.000 tỷ đồng theo hình thức BOT,  đóng vai trò quan trọng trong kết nối Hà Nội – Hải Phòng – Hạ Long với Vân Đồn. Ảnh: Đỗ Phương

Đối với tỉnh Quảng Ninh, chiến thắng ngày 5/8/1964 càng có ý nghĩa, bởi lúc bấy giờ Quảng Ninh tuy mới được thành lập chưa đầy một năm nhưng chính quyền, quân và dân trong tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng hải quân đánh trả máy bay Mỹ, lập nên những chiến công đặc biệt.

Sau chiến thắng trận đầu, đến chúc Tết Ất Tỵ (1965) ở Vùng mỏ, Bác Hồ khen quân và dân Quảng Ninh trong ngày 5/8/1964 đã cho bọn đế quốc hiếu chiến Mỹ một bài học đích đáng. Thực hiện lời dạy của Bác, quân và dân Quảng Ninh những năm sau đó tiếp tục hăng say huấn luyện, chiến đấu kiên cường, gan dạ, sáng tạo, trong vòng 2 năm đã bắn rơi 100 máy bay Mỹ. Ngày 19/8/1966, Hồ Chủ tịch gửi thư khen quân và dân Quảng Ninh. Trong thư Bác viết: “Bác rất vui lòng thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ khen ngợi đồng bào, bộ đội và cán bộ tỉnh ta. Quân và dân Quảng Ninh hãy phát huy truyền thống anh hùng của đất mỏ, luôn đoàn kết chặt chẽ, nâng cao cảnh giác, đánh tan mọi âm mưu tội ác của giặc Mỹ, lập nhiều thành tích chiến đấu và sản xuất to lớn hơn nữa”.

Phát huy truyền thống anh hùng trong chiến đấu và lao động, khắc ghi lời dạy của Bác, trong suốt những năm qua, quân và dân Quảng Ninh đã không ngừng ra sức thi đua, gặt hái nhiều thành tựu trong công tác xây dựng Đảng, phát triển KT-XH, quốc phòng an ninh. Quảng Ninh luôn là tỉnh mạnh dạn tiên phong, trở thành nguồn cảm hứng và bài học kinh nghiệm cho các tỉnh, thành phố khác trên cả nước với những sáng kiến cải cách thể chế; khơi thông các nút thắt phát triển, huy động vốn từ xã hội hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại. Đồng thời, tiếp tục có những bước đột phá tái cơ cấu kinh tế gắn liền với mô hình tăng trưởng bên cạnh phát triển đô thị xanh, sạch, thông minh. Môi trường đầu tư kinh doanh, năng lực cạnh tranh tiếp tục được cải thiện, tỉnh tiếp tục đứng đầu bảng xếp hạng về Chỉ số PCI, Chỉ số PAR INDEX...

Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, sân bay tư nhân đầu tiên trọng cả nước, được đầu tư theo hình thức PPP. Ảnh: Đỗ Phương

Riêng 6 tháng đầu năm 2019, chỉ tiêu phát triển KT-XH của tỉnh đều đạt và vượt so với kế hoạch đề ra. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 12,09%, cao nhất cùng kỳ trong 10 năm gần đây; cả 3 khu vực kinh tế đều tăng so với cùng kỳ, trong đó khu vực dịch vụ và ngành khai khoáng tăng cao. Thu ngân sách nhà nước tăng 12% so với cùng kỳ. Công tác an sinh xã hội được đảm bảo, chất lượng y tế, giáo dục có nhiều chuyển biến tích cực...

Những âm vang của chiến thắng trận đầu trên đất mỏ anh hùng đã, đang và sẽ tiếp tục là động lực mạnh mẽ để các thế hệ nhân dân Quảng Ninh tự hào, phấn đấu, góp sức xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh, khẳng định vị thế là cực tăng trưởng phía Bắc, tạo sự kết nối, có sức lan tỏa trong vùng và cả nước.

Nguồn: Nguyễn Dung (baoquangninh.com.vn)