Ngay sau khi tàu Ma-đốc bị đánh đuổi khỏi vùng biển của ta trong ngày 02 tháng 8 năm 1964, thì đêm mồng 04 tháng 8 năm 1964, bọn đầu sỏ trong chính quyền Mỹ đã dựng lên cái gọi là “sự kiện Vịnh Bắc Bộ” lấy cớ để mở chiến dịch “trả đũa” mang tên “Mũi tên xuyên” (Operation Pierce Arrow). Ngày 05 tháng 8, chúng sử dụng tối đa lực lượng máy bay ở hai biên đội tàu sân bay Con-xten-lây- sơn (Constellation) và Ti-cơn-đê-rô-ga (Ticonderoga) gồm hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt bất ngờ tấn công gần như cùng một lúc vào các mục tiêu kinh tế và hầu hết các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của hải quân ta suốt dọc ven biển từ Cảng Gianh (Quảng Bình); Cửa Hội, Vinh, Bến Thủy (Nghệ An); Lạch Trường (Thanh Hóa) đến Hòn Gai, Bãi Cháy (Quảng Ninh), hòng tiêu diệt lực lượng hải quân của ta, mở đầu kế hoạch chiến tranh phá hoại quy mô lớn đối với miền Bắc nước ta mà chúng đã vạch sẵn từ trước.

Ở khu vực Cửa Hội và thành phố Vinh - Bến Thủy (Nghệ An): Lúc 12 giờ 20 phút ngày 05 tháng 8, 08 chiếc máy bay phản lực cường kích của địch loại F8U, AD4, AD6 chia thành 2 tốp bay thấp trên biển, làm cho ra đa của ta khó phát hiện, rồi đột nhập Cửa Sót (phía Nam huyện Nghi Xuân - Hà Tĩnh), lợi dụng dãy núi Hồng Lĩnh, Nam Đàn che khuất và bay thấp theo triền sông Lam để tiếp cận các mục tiêu từ phía Đông Nam và Tây Nam, ném bom, bắn phá khu vực Sở dầu thuộc thành phố Vinh và căn cứ Hải quân ở Cửa Hội. Các tàu của Phân đội 5 và Phân đội 7 Hải quân đã báo động kịp thời, nhanh chóng triển khai đội hình chiến đấu, phối hợp với các Đại đội 137, 138, 139, 71, 72, 73 phòng không ở khu vực đánh trả máy bay địch. Trận chiến đấu diễn ra quyết liệt. Các tàu của Hải quân vừa cơ động tránh bom đạn của địch vừa tập trung hỏa lực ken lưới lửa giáng trả máy bay Mỹ. 12 giờ 40 phút, một máy bay AD-6 của địch trúng đạn rơi xuống biển, cách bờ khoảng 10km. Chỉ ít phút sau, Tàu 187 của Khu tuần phòng 2 Hải quân phối hợp với các trận địa pháo cao xạ bắn rơi chiếc máy bay thứ 2 xuống biển cách Đông Nam Hòn Mát 2km.

16 giờ 40 phút ngày 05 tháng 8, tốp 08 chiếc máy bay địch tiếp tục đánh phá khu vực Vinh - Bến Thủy lần thứ 2. Các tàu Hải quân cùng với lực lượng pháo cao xạ và dân quân tự vệ đánh trả địch quyết liệt. Sau 10 phút bắn phá, gặp phải lưới lửa phòng không dày đặc của ta, địch phải tạm ngừng việc dùng không quân đánh phá.

Tại Cửa Ròn và cảng Gianh: Cùng thời điểm đánh phá Vinh - Bến Thủy, lúc 12 giờ 30 phút, địch dùng 08 chiếc F8U bay từ phía biển vào đèo Ngang chia làm 2 tốp, một tốp lao xuống oanh tạc các căn cứ Hải quân của ta ở cửa Sông Gianh, Mũi Ròn, bắn tàu đo đạc 527 của Hải quân đang làm nhiệm vụ ở Cửa Ròn, một tốp khác vòng theo dãy Trường Sơn lên thượng nguồn sông Gianh rồi lao xuống bắn phá cảng Gianh. Tàu đo đạc 527 và các tàu T181, T183 (Phân đội 7); T173, T175, T177 (Phân đội 6) thuộc Khu tuần phòng 2 đã kịp thời chặt xích neo, nhanh chóng cơ động chiến đấu, phối hợp với lực lượng phòng không, dân quân tự vệ anh dũng đánh trả các đợt công kích của máy bay địch. Sau 25 phút chiến đấu, bộ đội ta đã bắn cháy 01 máy bay rơi xuống biển phía Đông Nam Cửa Gianh và bắn bị thương 01 chiếc khác.

Lúc 16 giờ 18 phút, địch cho 11 chiếc máy bay F8U lao vào bắn phá cảng Gianh lần thứ hai. 06 chiếc lao xuống công kích tàu T175 ở Hòn La; 05 chiếc khác lao vào đánh phá cảng Gianh. Các tàu trong tư thế sẵn sàng chiến đấu đã kịp thời nổ súng, ngay loạt đạn đầu đã bắn cháy 01 chiếc máy bay địch. Ở Hòn La, cán bộ, chiến sĩ tàu T175 chiến đấu đánh trả 06 máy bay địch rất dũng cảm. Tàu bị trúng đạn bốc cháy, nước tràn vào khoang, một số đồng chí hi sinh, Thuyền trưởng bị thương nặng, nhưng tất cả vẫn kiên cường bám vị trí vừa chiến đấu vừa cứu chữa tàu, điều khiển cơ động tàu vào được bờ kịp thời.

Tại vùng biển Hòn Gai - Bãi Cháy (Quảng Ninh): Lúc 14 giờ 40 phút, một tốp 08 chiếc máy bay từ hướng biển Long Châu lao vào ném bom, bắn rốc két tấn công các tàu của hải quân ta đang neo đậu ở Cửa Lục. Các tàu ta vừa chiến đấu vừa cơ động ra vịnh Hạ Long để lợi dụng sự che chắn của các núi đá để làm giảm hiệu quả chiến đấu của địch. Các tàu săn ngầm thuộc Khu tuần phòng 1 và căn cứ Hải quân Bãi Cháy đã phối hợp với Tiểu đoàn phòng không 217 và lực lượng phòng không của tự vệ, công an địa phương bắn rơi 02 máy bay Mỹ, bắt sống giặc lái, Trung úy An-vơ-ret (Alvarez). Trận chiến đấu ở khu vực Hòn Gai - Bãi Cháy kết thúc lúc 15 giờ 05 phút.

Tại vùng biển Lạch Trường (Thanh Hóa): 02 tàu phóng lôi 333, 336 cùng các tàu tuần tiễu T130, T132, T146 ở khu trú đậu được lệnh xuất kích chiến đấu. Lúc 14 giờ 45 phút, 04 máy bay AD6 lao từ hướng Đông Bắc vào đánh phá khu trú đậu các tàu hải quân của ta ở Lạch Trường, bắn phá hai tàu T130 và T132. Tiếp đó chúng tập trung 8 chiếc AD4 đánh các tàu 333, 336 và T146. Các tàu đã phối hợp nổ súng kịp thời đánh trả máy bay địch, bắn rơi 02 máy bay Mỹ, bắn bị thương 02 chiếc khác.

Cùng với lực lượng phòng không ba thứ quân và Nhân dân các tỉnh Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Ninh, bộ đội Hải quân đã chiến đấu anh dũng đánh bại cuộc tiến công “Mũi tên xuyên” của không quân Mỹ, bắn rơi 08 máy bay phản lực hiện đại của Mỹ, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt một giặc lái; gây cho bọn đầu sỏ đế quốc Mỹ bị bất ngờ bởi tổn thất lớn.

Bị tổn thất lớn ngay trong trận đầu của kế hoạch mở rộng chiến tranh xâm lược nhưng giới cầm quyền Mỹ lúc đó vẫn lấy làm đắc ý, vì họ đã kiếm được cớ để khởi sự cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân ra miền Bắc Việt Nam. Và dĩ nhiên việc “trừng phạt” lực lượng tàu bé nhỏ của Hải quân Bắc Việt trong một trận không được, chúng tiếp tục “trừng phạt” cả miền Bắc Việt Nam. Từ đó cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ đã dần leo tới nấc thang tột đỉnh của tội ác và cuối cùng chúng đã chuốc lấy thất bại nhục nhã, bị quân dân ta đánh bại hoàn toàn uy thế của không lực Hoa Kỳ bằng chiến thắng lịch sử “Hà Nội- Điện Biên Phủ trên không” 12 ngày đêm cuối tháng 12 năm 1972 trên bầu trời Hà Nội.

Ngày 07 tháng 8 năm 1964, Bộ Quốc phòng tổ chức Lễ tuyên dương công trạng của bộ đội Hải quân và Phòng không-Không quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và khen ngợi: “Các chú đã chiến đấu rất dũng cảm, đã bắn rơi 08 chiếc máy bay của Mỹ và bắn hỏng ba chiếc... Các chú đã bắt sống phi công Mỹ, đánh đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt”. Một năm sau đó, ngày 05 tháng 8 năm 1965, nhân dịp kỷ niệm một năm ngày Chiến thắng trận đầu, Bác Hồ đã gửi thư khen bộ đội Hải quân: “Tuy còn non trẻ, nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự tin yêu giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng không ngừng của mình, Hải quân đã anh dũng chiến đấu, tích cực diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc. Các chú đã nêu cao truyền thống anh hùng của dân tộc ta”.

Ngày 02 và 05 tháng 8 năm 1964 trở thành một mốc son có ý nghĩa quan trọng, tự hào trong lịch sử của quân và dân miền Bắc và lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Nhân dân ta. Đây là “Chiến thắng trận đầu” của Hải quân nhân dân Việt Nam đồng thời cũng là Chiến thắng trận đầu của quân và dân miền Bắc trong chống chiến tranh phá hoại, bảo vệ miền Bắc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

(còn nữa)

NGƯỜI LÀM BÁO QUẢNG NINH