(CLO) Không gian mạng đang trở thành mặt trận tư tưởng đầy cam go, nơi “kịch bản cũ” được làm mới mỗi ngày. Trước thực tế đó, báo chí muốn giữ vững nền tảng tư tưởng của Đảng phải chủ động tiến công, không thể chỉ phòng ngự.

Từ thực tiễn công tác báo chí lý luận, ông Nguyễn Tri Thức, Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông – Phát hành, Tạp chí Cộng sản cho rằng, nếu báo chí chỉ dừng lại ở tư duy phòng ngự, chờ các quan điểm sai trái xuất hiện rồi mới phản bác, thì sẽ luôn rơi vào thế bị động. Điều quan trọng hơn là phải chủ động tiến công trên mặt trận tư tưởng, đi trước một bước trong việc xây dựng hệ thống luận cứ, định hướng nhận thức và củng cố niềm tin xã hội.

Theo ông, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không phải là công việc mang tính thời vụ hay phản ứng tình huống, mà là một quá trình lâu dài, có tổ chức, có kế hoạch, đòi hỏi sự đầu tư công phu cả về trí tuệ, nhân lực và phương thức làm báo.

Khi “kịch bản cũ” được lặp lại với hình thức mới

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, vào những thời điểm chính trị nhạy cảm như trước thềm Đại hội Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, hay khi đất nước chuẩn bị ban hành những quyết sách lớn, các luận điệu xuyên tạc, chống phá gần như xuất hiện đồng loạt. Nội dung không mới: vẫn là xuyên tạc công tác cán bộ, bịa đặt đấu đá nội bộ, phủ nhận thành tựu phát triển, gieo rắc hoài nghi về vai trò lãnh đạo của Đảng.

Điều đáng nói, theo ông Nguyễn Tri Thức, là những luận điệu ấy được “làm mới” liên tục về hình thức. Nếu trước đây chủ yếu là bài viết dài, thì nay được chuyển hóa thành video ngắn, hình ảnh cắt ghép, giọng nói giả mạo, thậm chí giả danh các cơ quan báo chí, cơ quan Đảng để phát tán thông tin sai lệch. Công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, đang bị các thế lực thù địch lợi dụng để gia tăng mức độ tinh vi của các thủ đoạn chống phá.

"Chúng thường chỉ lấy một phần rất nhỏ sự thật, sau đó thêm bớt, bóp méo, dựng chuyện nhằm dẫn dắt dư luận theo hướng tiêu cực. Nguy hiểm ở chỗ, các nội dung này không xuất hiện một cách ồ ạt, mà len lỏi, thẩm thấu dần vào đời sống thường ngày, tác động trực tiếp đến nhận thức của nhiều tầng lớp xã hội", ông Thức cảnh báo.

Ông Tri Thức chỉ ra một thực tế đáng lo ngại: không ít người tiếp cận thông tin chính trị trên mạng xã hội nhưng thiếu khả năng thẩm định, sàng lọc. Có tâm lý “thấy trên màn hình là tin”, không phân biệt được đâu là nguồn chính thống, đâu là nội dung bị làm giả. Khi tiếp xúc lặp đi lặp lại với các thông tin sai trái, một bộ phận công chúng có thể dần mặc định đó là sự thật, từ đó hình thành những nhận thức lệch lạc lúc nào không hay.

Chính điều này dẫn tới nguy cơ phân mảnh niềm tin xã hội, đặc biệt trong giới trẻ và những người chưa được trang bị đầy đủ kiến thức, bản lĩnh chính trị và kỹ năng tiếp nhận thông tin. Theo ông, đây là thách thức rất lớn đối với báo chí trong bối cảnh hiện nay.

Đấu tranh từ gốc bằng lý luận: Con đường khó nhưng không thể né tránh

Từ kinh nghiệm thực tiễn tại Tạp chí Cộng sản, ông Nguyễn Tri Thức cho rằng, với đặc thù là cơ quan lý luận chính trị, Tạp chí không lựa chọn cách phản bác theo từng “tình huống”, mà xác định phải đấu tranh từ gốc, bằng lý luận. Thay vì chạy theo các luận điệu sai trái, Tạp chí chủ động tổ chức các tọa đàm, hội thảo khoa học, lựa chọn những vấn đề lớn, có tính thời sự và đang được xã hội quan tâm để làm rõ về bản chất lý luận và thực tiễn.

Những chủ đề như Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vai trò của kinh tế tư nhân… vốn thường xuyên bị xuyên tạc, được tiếp cận một cách bài bản, có chiều sâu, dựa trên ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học. "Mục tiêu không chỉ để phản bác, mà quan trọng hơn là khẳng định cái đúng, tạo cơ sở khoa học vững chắc cho công tác đấu tranh tư tưởng", ông Thức cho biết.

Tuy nhiên, ông Tri Thức thẳng thắn nhìn nhận đây là công việc rất khó, đòi hỏi nhiều công sức từ cả tòa soạn và đội ngũ tác giả. Đấu tranh bằng lý luận không chỉ cần trình độ chuyên môn cao, mà còn cần sự công phu, trách nhiệm và bản lĩnh chính trị. "Để khuyến khích các nhà khoa học, nhà nghiên cứu tham gia viết bài, Tạp chí Cộng sản đã đề xuất cơ chế đặc thù về nhuận bút, có bài lên tới 10 triệu đồng và tạm ứng trước cho tác giả khi nhận lời", ông cho biết.

Thế nhưng thực tế cho thấy, không ít tác giả sau đó vẫn phải hoàn trả tiền tạm ứng vì không thể hoàn thành bài viết. Điều đó cho thấy viết về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không phải ai cũng làm được, và không thể làm theo kiểu dễ dãi hay hình thức.

Một trong những “điểm nghẽn” lớn hiện nay, theo ông Tri Thức, là việc xây dựng hệ thống luận cứ cho mỗi luận điểm. Luận điểm có thể dễ xác định, nhưng luận cứ không thể chỉ dừng lại ở nghị quyết, văn bản, pháp luật. "Muốn thuyết phục, luận cứ phải được hình thành từ thực tiễn sinh động của đời sống xã hội, từ các sự kiện cụ thể, hoạt động con người, thậm chí từ văn học, nghệ thuật, điện ảnh. Chính hệ thống luận cứ phong phú, đa chiều ấy mới tạo nên luận chứng chặt chẽ, logic, khoa học cho các tác phẩm báo chí chính luận", ông nhấn mạnh

Không thể chỉ ứng phó, phải có kế hoạch từ trước, từ xa

Dẫn lại phát biểu của Tổng Bí thư tại Hội nghị tổng kết công tác Tuyên giáo và Dân vận, ông Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh: bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là rường cột của chế độ, là “lá chắn thép” bảo vệ Đảng, Nhà nước và nhân dân, là hồn cốt của dân tộc. Đây là mặt trận không tiếng súng nhưng vô cùng cam go, quyết liệt.

Trong bối cảnh đó, ông cho rằng báo chí không thể làm theo kiểu ứng phó tình huống, mà phải được tổ chức một cách bài bản, có kế hoạch rõ ràng từ ngắn hạn, trung hạn đến dài hạn.

Với Tạp chí Cộng sản, kế hoạch thường được xây dựng theo năm; với báo chí thời sự, có thể linh hoạt hơn theo ngày, theo sự kiện. Nhưng dù ở loại hình nào, yếu tố kế hoạch vẫn giữ vai trò then chốt, quyết định tính chủ động và hiệu quả của công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng.

Chia sẻ từ thực tiễn tham gia với vai trò Trưởng Tiểu ban Chính luận Giải báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng – Giải Búa liềm vàng, ông Tri Thức cho rằng, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn còn một thực tế là nhiều tác phẩm có xu hướng “an toàn”, đặc biệt trong cách đặt tiêu đề. "Không ít bài viết có tít gần giống nhau, dễ đoán trước nội dung, phản ánh tâm lý thận trọng, e dè đổi mới của tác giả", ông nói. Điều này đặt ra yêu cầu phải vừa bảo đảm tính chính xác, an toàn chính trị, vừa khuyến khích sự sáng tạo, đột phá trong cách thể hiện để làm nổi bật giá trị của tác phẩm.

Trong bối cảnh báo chí đa nền tảng hiện nay, ông nhấn mạnh việc phân phối nội dung phù hợp với từng loại hình truyền thông. Với những bài lý luận dài, chuyên sâu, không thể bê nguyên văn lên mạng xã hội mà cần tóm lược, chắt lọc những luận điểm then chốt, chuyển hóa thành các sản phẩm ngắn gọn, dễ tiếp cận như video, đồ họa, bài viết ngắn.

Việc “giật” một khái niệm, một vấn đề nóng, một chi tiết đáng chú ý để dẫn dắt công chúng tiếp cận nội dung chính là cách làm cần thiết, giúp báo chí vừa giữ được chiều sâu lý luận, vừa mở rộng khả năng lan tỏa trong môi trường truyền thông số.

Theo ông Tri Thức, chính vì các luận điệu sai trái thường tập trung vào những vấn đề “quen mặt”, báo chí càng cần chủ động đi trước, không chờ thông tin xấu lan truyền mới lên tiếng. Tuy nhiên, để làm được điều đó, báo chí phải đổi mới mạnh mẽ cách tiếp cận, đồng thời xây dựng đội ngũ tác giả chuyên sâu, hình thành mạng lưới chuyên gia, cộng tác viên tin cậy.

Ông cũng nhấn mạnh vai trò của việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong rà soát, phân tích dữ liệu lớn, phát hiện sớm các luồng thông tin xuyên tạc trên không gian mạng. Ông nhận định: "Đây không phải để thay thế con người, mà để hỗ trợ báo chí nâng cao khả năng dự báo, từ đó xây dựng các tác phẩm vừa chính xác, vừa mềm mại, dễ tiếp cận nhưng vẫn bảo đảm tính chiến đấu".

Từ thực tiễn lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, ông Tri Thức cho rằng khi người dân được tiếp cận thông tin từ sớm, từ gốc rễ, họ sẽ hiểu đúng, tin tưởng và đồng hành. Báo chí, nếu làm tốt vai trò dẫn dắt và đối thoại, sẽ góp phần xây dựng không gian xã hội lành mạnh, củng cố niềm tin công chúng.

Theo ông, khi niềm tin đã được xây dựng vững chắc, các luận điệu xuyên tạc, chống phá dù xuất hiện sau cũng khó có thể tác động mạnh đến nhận thức xã hội. Đó chính là mục tiêu sâu xa và bền vững nhất của công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.

Theo:Phan Anh ; Nguồn: congluan.vn